رشته فلسفه و کلام اسلامی

رشته فلسفه و کلام اسلامی – سطح سه پیوسته

مجموعه ‏های آموزشی

1. مدرسه علمیه عالی نواب مشهد
2. مدرسه علمیه عباسقلی خان مشهد
3. مرکز تخصصی نور و حکمت رضوی مشهد
4. دانشگاه علوم رضوی مشهد – کارشناسی
5. دانشگاه قرآن و حدیث تهران – کارشناسی

تعریف

در رشته تخصصی فلسفه و کلام اسلامی طلاب علاوه بر آموزش فقه و اصول استدلالی، دیدگاه ها و تحلیل های عقلانی و کلامی درباره ی شبکه هستی، رابطه خالق و مخلوقات و بالخصوص انسان و موقعیت او در رابطه با خداوند و کلان هستی و زندگی را می آموزند به طوری که بتوانند معناداری زندگی و دینداری شیعی در دنیای معاصر را با تحلیل و استدلال انتقال دهند.

اهداف رشته فلسفه و کلام اسلامی

1. دست یابی به زیرساخت های تولید علوم انسانی اسلامی و زیرساخت معرفتی تمدن اسلامی
2. تربیت محقق و مدرس علوم عقلی به طوری که بتواند بر اساس علوم عقلی مدل معرفتی برای حل مسائل خرد و کلان معرفتی ارائه دهد.
3. تسلط تحلیلی بر متون مرجع به طوری که بتواند تدریس کند.
4. عمق بخشيدن به مباني اعتقادي و معارف اسلامي

نظام آموزشی

نظام آموزشی این رشته در هرکدام از مجموعه‏های آموزشی به صورت زیر می باشد:

1. مدرسه علمیه عالی نواب: ۵ ساله
2. مدرسه علمیه عباسقلی خان: ۴ ساله
3. مرکز تخصصی نور و حکمت رضوی: ۶ ساله
4. دانشگاه علوم اسلامی رضوی: ۵/۴ ساله
5. دانشگاه قرآن و حدیث: ۴ ساله

شرایط پذیرش رشته فلسفه و کلام اسلامی

1. كساني كه در سال تحصيلي ۹۷-۹۶ مقطع سطح يك حوزوي را به اتمام رسانده باشند و در طول مدت تحصيل در حوزه عقب ‌ماندگي تحصيلي نداشته باشند، در صورت دارا بودن سن بيش از ۲۵ سال، مي‌توانند در آزمون مدرسه ثبت نام و شركت نمايند.
2. سنوات تدريس ، سنوات تحصيل بالاتر از پاية شش، مدت خدمت سربازي و مدت تبليغ (طرح هجرت، روحاني مستقر) مجموعا به حداكثر سن افزوده مي‌شود.

عناوین و مشخصات تفصیلی دروس مدرسه علمیه عالی نواب و عباسقلی خان

1. دروس تخصصی:

عناوین و مشخصات تفصیلی دروس مرکز تخصصی نور و حکمت رضوی

1. دروس تخصصی:

عناوین و مشخصات تفصیلی دروس در دانشگاه

2. دروس تخصصی:

مزایای رشته فلسفه و کلام اسلامی

1. امكان ادامه تحصيل در مقطع سطح ۴ حوزه در مراكز تخصصي حوزوي و دكترا در مراكز آموزش عالي كشور
2. بهره گیری از اساتید توانمند حوزه و دانشگاه
3. استفاده از امكانات اطلاع‌رساني از قبيل فضاي كتابخانه مناسب، شبكه رايانه‌اي و امكان ارتباط با مراكز و موسسات پژوهشي

بازار کار رشته فلسفه و کلام اسلامی

1. فارغ التحصیلان می توانند به عنوان مدرس حوزه علمیه در سطح ۲ تدریس نمایند.
2. پاسخ به شبهات وهابیت، مسیحیت، یهودیت، زرتشتی و…
3. استخدام در مرکز ملی پاسخگویی به شبهات اعتقادی
4. با تحصیل در مقاطع بالاتر مانند دکتری فارغ التحصیلان می توانند وارد کادر آموزشی دانشگاه ها شده و فعالیت نمایند.
5. استاد یا معلم فلسفه در حوزه یا آموزش و پرورش
6. نویسنده
7. سردبیر روزنامه، مجله، صداوسیما و…
8. استخدام در نهادها و سازمانهایی همچون صداوسیما، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
9. فعالیت به عنوان پژوهشگر در مراکز پژوهشی مثل دایرةالمعارف ها و پژوهشگاه های علوم انسانی

تفاوت علم کلام و فلسفه در چيست؟

1. کلام علمی است درون دینی ولی فلسفه علمی است برون دینی ؛ یعنی کلام علمی است که برای دفاع از یک دین یا مذهب تإسیس می شود ؛ لذا هر دین و مذهبی کلام مخصوص به خود را نیز دارد ؛ مثل کلام مسیحی ، کلام یهودی ، کلام اسلامی ؛ که خود کلام اسلامی نیز اقسامی دارد مثل کلام شیعی ، کلام اشعری ، کلام معتزلی و … . امّا فلسفه اصالتاً کاری با دین ندارد ؛ بلکه علمی است که می خواهد حقایق عالم را کشف نماید ؛ والبته در این رهگذر از وجود خدا ، حقیقت انسان و انسان کامل ، عوالم دیگر چون عالم برزخ و آخرت و عوالم ملائک و … نیز بحث می کند. لذا پاره ای از مباحث فلسفه با مباحث کلام اشتراک دارند ؛ لکن فلسفه در صدد دفاع از دین نیست بلکه صرفاً می خواهد حقیقت را کشف نماید ؛ حال اگر این کشفیّات فلسفی به تأیید یک دین یا مذهب می انجامند ، محصول جنبی فلسفه است ؛ و فلسفه اصالتاً دنبال آن نبوده است.
2. فلسفه علم مقدّم بر دین است و کلام علم مؤخّر از دین ؛ یعنی فلسفه است که وجود خدا و صفات او را اثبات می کند و ضرورت وجود نبی را کشف می کند و فیلسوف را ملزم می کند که در پی یافتن دین حقّ برود. امّا کلام بعد از اینکه کسی دین را پذیرفت شکل می گیرد. لذا یک فیلسوف حقیقی ابداً نمی تواند مسیحی شود ؛ چرا که ارکان مسیحیّت را هیچ برهان فلسفی نمی تواند تأیید کند ؛ امّا یک متکلّم مسیحی ابتدا تثلیث را پذیرفته و سپس از آن دفاع می کند.
3. فلسفه به معنی حقیقی کلمه تنها از برهان عقلی تبعیّت می کند ؛ امّا در علم کلام ، افزون بر برهان ، از جدل نیز بهره می برند. چون غرض فیلسوف تنها رسیدن به حقیقت است ؛ امّا متکلّم می خواهد مخالف دین یا مذهب خود را محکوم و ساکت نماید.
4. فلسفه اصالتاً یک علم فردی است و کاری با غیر ندارد ؛ یعنی فیلسوف می خواهد خود را قانع کند نه دیگری را ؛ اگر چه بعد از اقناع خود ممکن است در صدد اقناع دیگری نیز برآید. امّا متکلّم از آن جهت که یک مدافع دین است ، افزون بر اینکه می خواهد خودش را قانع نماید در صدد قانع نمودن دیگران نیز هست ؛ یعنی اقناع دیگری برای او اصل می باشد. لذا چه بسا به هنگام مجادله از استدلالهایی بهره می برد که خودش آنها را قبول ندارد ؛ لکن چون آن استدلالها طرف مقابل را قانع یا ساکت می کند از آن بهره می جوید.
5. فیلسوف همواره تلاش می کند که از مقدّمات یقینی در استدلالهایش بهره ببرد؛ امّا متکلّم از مقدّمات مشهوره یا مسلّمات نیز استفاده می کند ؛ یعنی در کلام هر آنچه طرف مقابل آن را قبول دارد ، می تواند به عنوان مقدّمه به کار رود هر چند از نظر خود استدلال کننده ، آن قضیّه درست نباشد.البته این زمانی است که متکلّم در مقام بحث با مخالف عقیده ی خودش باشد.
6. در فلسفه اگر آیه و روایتی به کار رود ، به عنوان مؤیّد است نه به عنوان موادّ استدلال ؛ امّا در علم کلام ، آیه و روایت و حتّی نقلهای تاریخی به عنوان موادّ استدلال به کار می روند ؛ و این آموزه های عقلی اند که در حقیقت به عنوان مؤیّد استعمال می شوند. یعنی در فلسفه ، محوریّت با عقل است و شرع مؤیّد می باشد ؛ ولی در کلام ، محوریّت با شرع ، و عقل ، مؤیّد است.

تذکرات

1. امروزه واژه فلسفه به نحو عامّ به کار رفته و به مکاتبی چون مکتب کانت ، مکتب هیوم ، مکتب پوزیتیویسم ، آمپریسم و … نیز اطلاق می شود ؛ حال آنکه این مکاتب ، در حقیقت ضدّ فلسفه اند نه فلسفه. فلسفه در اصل به علوم عقلی اطلاق می شد ؛ حال آنکه این مکاتب ، نافی عقل می باشند و یافته های عقلی را فاقد ارزش می شناسند.
2. همچنین امروزه دیوار بین فلسفه و کلام ، تا حدودی در میان علمای شیعه برداشته شده ؛ لذا بسیار به نوشته هایی برخورد می کنیم که از جهاتی کلامی و جهاتی دیگر فلسفی اند. امروزه این گونه نوشتارها را کلام فلسفی می گویند.این سبک یا مکتب فکری از زمان خواجه نصیرالدین طوسی آغاز شده و در ملاصدرا رشد یافته و در علّامه طباطبایی و امام خمینی (ره) به اوج خود رسیده است. و شاگردان ایشان همچون شهید مطهری ، علّامه حسن زاده آملی و آیة الله جوادی آملی و استاد شجاعی و … ادامه دهندگان همین راه بوده اند.

برای مشاهده سایر رشته های تخصصی سطح سه کلیک کنید