درس اول: مفاهیم مدیریت زمان

در پایان این درس از فراگیر انتظار می رود:

1. با مدیریت زمان و تعریف آن آشنا شود.
2. دلایل غفلت از مدیریت زمان را بداند.
3. مزایای استفاده از مدیریت زمان را بازگو کند.

امام علی علیه السلام می فرمایند: «الفرصۀُ تَمُرُّ مَرَّ السحاب فانتهزوا فرصَ الخیر» فرصت چون ابر گذران است؛ پس فرصت های نیک را غنیمت بشمارید.

زمان با ارزش ترین وجه زندگی و سرمایه ای است که خداوند متعال در اختیار انسان قرار داده است. بسیاری از امکانات ممکن است دوباره به دست آید اما زمان همانند تیری که از کمان رها شود، هرگز باز نمی گردد. زمان را نه می توان حفظ کرد و نه دوباره تسخیر نمود. حافظ چه خوب بیان کرده:

قدر وقت ار نشناسد دل و کاری نکند                                                 بس خجالت که ازین حاصل اوقات بریم.

در حقیقت موفقیت و شکست هر کس بستگی به نحوه استفاده او از وقت دارد. همان گونه که هر فردی برای زندگی خود برنامه ریزی می کند برای زمان نیز باید برنامه ریزی نماید.

خداوند منان به منظور بیان اهمیت زمان بیش از ۲۰ مرتبه در قرآن کریم با واژهای مختلف مثل والعصر، والفجر، والیل، والنهار و … به آن قسم یاد کرده است. و بهره وری سریع از زمان را با سارعوا الی مغفرة من ربکم به منظور رسیدن به اهداف عالی ترغیب نموده است.

همه انسان های بزرگ، ارزش فراوانی برای وقت قائل بوده اند:

روزی جوانی که قبای او دارای دکمه های قیتانی زیادی بود نزد مرحوم مدرس آمد و گفت: آمده ام طلبه شوم. مدرس از او پرسید: مجموع باز و بسته کردن دکمه های قبای تو چه قدر از وقت شما را می گیرد؟ جوان گفت: ده دقیقه. مدرس فرمود: کسی که قبا پوشیدنش ده دقیقه وقت می گیرد به درد طلبگی نمی خورد. (مردان علم در میدان عمل، جلد پنجم، ص ۷۲)

اغلب انسان ها از کمبود وقت شکوه دارند در حالی که در واقع، کمبود وقت وجود ندارد، در هر روز ۲۴ ساعت یعنی ۱۴۴۰ دقیقه زمان داریم، مشکل در نداشتن مهارت صحیح برای استفاده از آن است. براساس تحقیقات انجام شده به طور متوسط عمر یک انسان ۷۰ ساله اینگونه می گذرد: ۲۵ سال در خواب. ۸ سال صرف مطالعه، تحصیل و یادگیری. ۶ سال در استراحت و بیماری. ۷سال صرف تفریح و تعطیلات. ۵ سال در رفت و آمد. ۴ سال صرف آمادگی خوردن و آشامیدن. ۳ سال صرف آمادگی جهت انجام فعالیت های فوق.

امروزه دانش مدیریت بهره وری از زمان، عهده دار ارائه فنون مناسب جهت استفاده بهینه از زمان می باشد.

تعریف مدیریت زمان:

مدیریت زمان، تعیین بهترین راه برای چگونگی تقسیم زمان میان فعالیت‌های به‌خصوص است.

بنابراین برای مدیریت زمان و به دست گرفتن کنترل آن و جلوگیری از اتلاف وقت باید بنگریم که:

الف: چگونه باید برای دقایق و ساعات زندگی خود، به درستی برنامه ریزی کنیم؟

ب: چگونه برای اجرای آن جدیت و اهتمام کنیم؟

ج: آفات اجرای برنامه ها را بشناسیم و حتی المقدور از دخالت بی جای امور و حوادث جلوگیری کنیم؟

رهنمودهاي عمومي وجود دارند كه مي توانند براي مديريت زمان در حوزه هاي متفاوت مانند خانه، مدرسه و كار استفاده شوند.

دلایل غفلت از مدیریت زمان:

ابتدا دلايل استفاده نكردن مردم از مديريت زمان و مزاياي حاصل از مديريت زمان را مورد بررسي قرار مي دهيم.

1. احتمالاً روشن ترين دليل عدم استفاده از مديريت زمان اين است كه مردم نمي دانند مديريت زمان چيست.
2. دليل دوم سستي و تنبلي است؛ بعضي از مردم فاقد هدف و انگيزش لازم براي برنامه ريزي مؤثر هستند.
3. گروه سومي كه از مديريت زمان استفاده نمي كنند آنهايي هستند كه دوست دارند تحت فشار و تنگي وقت(دقيقه نود) و شرايط بحران كار كنند.

مزایای استفاده از مدیریت زمان:

ارزش مدیریت زمان تنها در کنترل زمان در هر لحظه و تحصیل زمان بیشتر نیست، بلکه در شناخت راه هایی است که با توجه و عمل بدان می توان شرایط زندگی را بهبود بخشید و زندگی مطلوب تر و مفیدتری را برای خود رقم زد.

برخی از مزایای مدیریت زمان عبارت است از:

1. ایجاد انگیزه و احساس مطلوبیت و دستیابی به خلاقیت
2. مديريت زمان كمك مي كند كه تعيين كنيد كدام يك از كارهايي كه انجام مي دهيد مهمترين هستند. اين عمل به شما اين امكان را مي دهد به برخي فعاليتها اولويت زيادي دهيد و برخي از فعاليتها را حذف كنيد.
3. هم چنين زمان به شما كمك مي كند كه از طريق حذف مزاحمت ها و فعاليت هاي غير ضروري ، مدت زماني كه واقعاً كار مي كنيد را افزايش دهيد. (موفقیت و تسریع در کسب هدف ها)
4. كاهش اضطراب و استرس در زندگي.
5. ایجاد تعادل میان فعالیت های شغلی و زندگی خصوصی

اندکی تامل:

چند نمونه از مزایای مدیریت زمان در زندگی طلبگی را با دوستان خود مطرح کنید و به بحث بگذارید.