رشته كلام مقارن - مسیر طلبه

کلیات و برنامه سطح سه رشته كلام مقارن

(با اثبات حقانیت مكتب اهل‌بیت ^{علیهم السلام})

ماده ۱- عنوان

عنوان رشته، کلام مقارن(با اثبات حقانیت مكتب اهل‌بیت ^{علیهم السلام})در مقطع سطح سه است.

ماده ۲- تعریف

سطح سه کلام مقارن، دومین مقطع از كلام اسلامی است، كه در آن طلاب علاوه بر شناخت استدلالی مبانی و مسائل اعتقادی تشیع وکلام اهل بیت ^{علیهم السلام}، اشتراکات و افتراقات مبانی و مسائل اعتقادی مذاهب مهم اسلامی را به صورت مقایسهای می‌آموزند و توانایی اثبات حقانیت مکتب اهلبیت ^{علیهم السلام} و پاسخگویی به نیازهای مربوط و توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و تدریس آن‌را پیدا می‌كنند و در پایان، موفق به دریافت دانشنامه سطح سه این رشته می‌شوند.

ماده ۳- اهداف رشته كلام مقارن

شناخت استدلالی مبانی و مسائل اعتقادی بر اساس قرآن و معارف اهل بیت ^{علیهم السلام} و دفاع از آن؛
شناخت استدلالی مسائل کلامی به صورت مقایسهای به منظور اثبات حقانیت مکتب اهلبیت ^{علیهم السلام}؛
افزایش توان تحقیق در حد تحلیل و بررسی تطبیقی و زمینه‌سازی جهت گسترش پژوهش‌ و تألیف در زمینه کلام مقارن؛
شناخت و نقد دیدگاه‌های نادرست در حوزه مسائل كلامی و تقویت توان پاسخگویی به پرسش‌ها و شبهات روز؛
تربیت نیروهای متعهد و توانمند در حوزهکلام مقارن در عرصه‏هاى پژوهش، آموزش و تبلیغ؛
زمینهسازی برای تربیت استادِ دروس مرتبط باکلام مقارن؛
تربیت طلاب مستعد جهت ورود به سطح علمی بالاتر؛
شناخت منابع و مآخذ مرتبط با مباحث کلام اسلامی و مقارن و ایجاد توانمندی فهم آن؛
ایجاد توان تتبع و تحقیق در زمینه فقه و اصول و استفاده از منابع فقهی و اصولی.

ماده ۴- سیاست‌های رشته كلام مقارن

اهتمام به تعالی اخلاقی و معنوی طلاب؛
اهتمام به تقویت استقلال فكری و علمی؛
اهتمام به تقویت تعبد و تعهد دینی و دفاع از عقائد شیعه امامیه؛
تأكید بر بهره‌گیری از روش‌های كارآمد آموزشی با اهتمام به سنت‌های حوزوی؛
تأكید بر روزآمدی و پویایی برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و توجه به نیازهای روز؛
تأكید بر آموزش پژوهش‌محور؛
تأكید بر استفاده از متون آموزشی واجد شرایط؛
تكیه بر آموزش موضوعات و مسائل اصلی رشته؛
تأكید بر شناسایی و تشویق استعدادهای برتر در زمینه تحقیق و تدریس؛
اهتمام به تقویت مبانی نظام مقدس اسلامی و ترویج ارزش‌های آن؛
اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر اجرای آن؛

ماده ۵- ضرورت رشته كلام مقارن

نقش مؤثر شناخت مباحث و مسائل کلامی به صورت مقارن در تبیین و دفاع از مکتب اهل بیت ^{علیهم السلام}؛
مأموریت حوزه‌های علمیه در تربیت اندیشمندان متکلم در مسائل کلامی به صورت مقارن، جهت تبیین، ترویج و دفاع از عقاید شیعه امامیه و پاسخ به شبهات؛
نیاز جامعه و نظام اسلامى به تبیین، ترویج و اثبات برتری عقاید حقه شیعه در مقایسه با دیگر مذاهب اسلامی.

ماده ۶- نظام آموزشی

نظام آموزشی این رشته نیم‌سالی، درسی^[۱]و حضوری است. طول دوره بدون احتساب پایان‌نامه حداقل شش و حداكثر هشت نیم‌سال است.

ماده ۷- شرایط پذیرش رشته كلام مقارن

احراز صلاحیت‌های عمومی و اخلاقی بر اساس آیین‌نامه‌های مصوب؛
دارا بودن مدرك علمی سطح دو؛
قبولی در آزمون ورودی^[۲]و مصاحبه علمی.

ماده ۸- جدول دروس پیش‌نیاز

ردیف	عنوان درس	ساعت	اهداف
۱	كلام اسلامی ۱ تا ۳	۹۶	آشنایی بیشتر با مباحث خداشناسی (ذات، صفات فعلیه و ذاتیه، مراتب فعل الهی)، نبوت (ضرورت، ویژگی‌ها، وظایف و اختیارات، نبوت و خاتمیت پیامبر اسلام ^{صلی ‌الله‌ علیه و آله}) و معاد (حقیقت مرگ، عالم برزخ، قیامت و ویژگی‌های آن)
۲	معرفت‌شناسی	۳۲	آشنایی با راه‌ها و ابزار شناخت و ارزیابی آنها و دیدگاه اندیشمندان در این زمینه
۳	فرق و مذاهب كلامی	۳۲	آشنایی با آموزه‌ها، روش‌ها و كتب اصلی فرقه‌های مهم كلامی تشیع و تسنن
۴	كلیات و تاریخ علم كلام	۳۲	آَشنایی با علم كلام (فرق آن با فلسفه و علوم دیگر)، موضوع، غایت و مبانی آن؛ تبیین حجیت روش‌های عقلی و نقلی و شرایط آنها و آشنایی با سیر تكوّن و تطور علم كلام، مشرب‌های كلامی، متكلمین بزرگ، منابع و مآخذ مهم كلامی
۵	مسائل جدید كلامی	۳۲	آشنایی با مسائل مهم، جدید، و رائج كلامی، مانند: منشأ و قلمرو دین، سکولاریسم، تكثّرگرایی، دین و اخلاق و علم و دین
۶	تاریخ معاصر	۳۲	بررسی تحلیلی تاریخ فرهنگی، اجتماعی و سیاسی صد سال اخیر ایران
۷	روش تحقیق عمومی	۳۲+۱۶ نظری و عملی	آشنایی با روش‌های عمومی پژوهش و كیفیت بهره‌برداری از منابع
جمع ساعت‌ها		۳۰۴

تبصره:فارغالتحصیلان سطح ۲ گرایش کلام و طلابی كه دروس پیش‌نیاز را در مراكز معتبر گذرانده باشند، در صورت مطابقت هشتاد درصدی سرفصل‌ها از گذراندن این دروس معاف هستند.

ماده ۹٫عناوین و مشخصات کلی دروس رشته كلام مقارن

ردیف	عنوان درس	تعداد ساعت
۱	دروس عمومی سطح۳	۶۲۴
۲	دروس پایه	۵۷۶
۳	دروس تخصصی	۶۲۴
جمع ساعت‌ها		۱۸۲۴

۱ـ دروس عمومی

ردیف	عنوان درس	ساعت	اهداف
۱	فقـه	۱۶۰	شناخت استدلالی مسائل مهم فقه طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (از القول فی ماهیه العیب تا آخر مكاسب)
۲	اصـول	۳۲۰	شناخت استدلالی مباحث مهم اصولی طبق برنامه مركز مدیریت در سطح سه (جلد اول كفایه‌الاصول از ابتدای المقصد الثانی فی النواهی تا پایان جلد دوم)
۳	عربی معاصر	۳۲+۱۶ نظری عملی	ایجاد توان بهره‌گیری از متون عربی جدید در حوزه مباحث کلامی
۴	روش تحقیق تخصصی	۳۲+۱۶ نظری عملی	تقویت توان تحقیق و پژوهش در مسائل کلامی و به صورت مقارن با آموزش روش‌های تحقیق و كیفیت بهره ‌برداری از ابزار و منابع
۵	روش تدریس	۳۲+۱۶ نظری عملی	ایجاد توان مهارت تدریس با آموزش روش‌ها و فنون كلاس‌داری و ارزشیابی
جمع ساعت‌ها		۶۲۴

۲- دروس پایه

ردیف	عناوین دروس	ساعت	اهداف
۱	کلام اسلامی ۱ تا ۵	۱۶۰	شناخت مباحث مهم خداشناسی (۶۴ ساعت)، نبوت (۳۲ ساعت)، امامت (۳۲ ساعت) و معاد ( ۳۲ ساعت) به صورت متن‌محور
۲	مبانی و قواعد علم کلام	۳۲	تبیین مبانی و قواعد علم کلام مانند: حجیت عقل، قرآنوسنت، حسن و قبح عقلی، قاعده لطف، حجیت خبر واحد در مسائل اعتقادی
۳	حکمت اسلامی ۱ و۲	۱۲۸	شناخت مباحث مهم فلسفی دارای کاربرد در علم کلام، مانند احکام وجود، علت و معلول، قوّه و فعل و الهیئت بالمعنی الاخص ،
۴	مسائل جدید كلامی	۳۲	شناخت و بررسی استدلالی مسائل مهم‌ و جدید كلامی مانند: عقلگرایی و ایمان گرایی، هرمنوتیک، زبان دین، منطق فهم متون دینی، ادله اثبات وجود خدا و مسئله شر
۵	معرفت‌شناسی دینی	۳۲	آشنایی با تعریف، نوع، شرایط و محدودیت‌های معرفت دینی، صمن تبیین امکان، معیار صدق، و تحول آن
۶	عرفان اسلامی	۳۲	آشنایی با مبانی، روش و مسائل اساسی عرفان اسلامی و مراحل سیر و سلوك آن با رویکرد به مکتب اهل بیت ^{علیهم السلام}
۷	ولایت فقیه	۳۲	تبیین مبانی کلامی نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت و شناخت استدلالی مشروعیت، شرایط، وظایف و اختیارات حاکم اسلامی از دیدگاه شیعه، با رویکرد کلامی
۸	مهارت‌های مناظره و ارتباط	۱۶+۱۶ عملی	ایجاد توان مناظره و ارتباط مؤثر با شناخت روش‌های استدلال
۹	زبان تخصصی ۱	۳۲+۱۶ نظری عملی	ایجاد توان فهم متون مرتبط با علم کلام به ویژه کلام مقارن به عربی قدیم
۱۰	زبان تخصصی ۲	۳۲+۱۶ نظری عملی	ایجاد توان فهم متون مرتبط با علم کلام به ویژه کلام مقارن به عربی معاصر
جمع ساعت‌ها		۵۷۶

۳- دروس تخصصی

ردیف	عناوین دروس		ساعت	اهداف
۱	علل پیدایش و تطور مذاهب کلامی		۳۲	شناخت و بررسی علل پیدایش و تطور مذاهب مهم کلامی شیعه و اهل‌سنت موجود و یا مؤثر در تاریخ
۲	مبدأشناسی مقارن (۱) (اسماء و صفات)		۶۴	شناخت و بررسی استدلالی و مقایسه‌ای مباحث اسماء و صفات الهی به ویژه مباحث چالشی از دیدگاه‌ مذاهب اسلامی، همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت ^{علیهم السلام}
۳	مبدأشناسی مقارن ‌(۲) (افعال الهی)		۶۴	شناخت و بررسی استدلالی و مقایسه‌ای مباحث افعال الهی به ویژه مباحث چالشی مانند عدل و حكمت از دیدگاه‌ مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت ^{علیهم السلام}
۴	پیامبرشناسی مقارن		۳۲	شناخت و بررسی استدلالی و مقایسه‌ای مباحث نبوت به ویژه مباحث چالشی مانند فاعل معجزه، علم، عصمت و ولایت انبیاء ^{علیهم السلام}از دیدگاه‌ مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت^{علیهم السلام}
۵	معادشناسی مقارن		۳۲	شناخت و بررسی استدلالی و مقایسه‌ای مباحث معاد به ویژه مباحث چالشی مانند حیات برزخی، معاد جسمانی، خلود و شفاعت از دیدگاه‌ مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت ^{علیهم السلام}
۶	انسان‌شناسی مقارن		۳۲	شناخت و بررسی استدلالی و مقایسه‌ای مباحث انسان شناسی به ویژه مباحث چالشی مانند: تجرد روح، انسان کامل، جبر و اختیار و سعادت و شقاوت انسان از دیدگاه‌ مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت ^{علیهم السلام}
۷	امامت و خلافت		۴۸	تبیین و شناخت جایگاه و ضرورت امامت و خلافت، شئون و وظایف امام و خلیفه، خصائص و ویژگی‌های آنها و راه تشخیص آنان از دیدگاه‌ مذاهب اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت ^{علیهم السلام}
۸	امامت خاصه		۴۸	تبیین و شناخت استدلالی ادله عقلی و نقلی امامت و خلافت بلافصل امام علی ^{علیه السلام} و امامت دیگر امامان ^{علیهم السلام} از منظر شیعه اثتی‌عشری، همراه با نقد و بررسی دیدگاه‌های دیگر مذاهب اسلامی
۹	مهدویت مقارن		۳۲	شناخت و بررسی استدلالی و مقایسه‌ای مباحث مهم مهدویت از دیدگاه فرق اسلامی همراه با اثبات حقانیت دیدگاه شیعه اثتی‌عشری
۱۰	منابع معرفتی فریقین		۱۶	اعتبارسنجی و بررسی مقایسه‌ای منابع معرفتی تشیع وتسنن، مانند قرآن، سنت، عقل، اجماع، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و قول صحابی و تبیین شرائط و قلمرو هر یک
۱۱	منابع کلامی و حدیثی فریقین		۳۲	معرفی و بررسی تحلیلی منابع و کتب مهم کلامی و حدیثی فریقین به صورت مقایسهای
۱۲	پایان‌نامه		۹۶+۹۶ عملی	ارائه یک پژوهش جامع، همراه با تتّبع کافی و نقد و بررسی در مسائل کلامی به صورت مقایسه‌ای همراه با اثبات حقانیت دیدگاه اهل‌بیت ^{علیهم السلام}
جمع ساعت‌ها		۶۲۴

[۱]. در این نظام هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا رد، در یک درس تأثیری در قبولی یا رد دروس دیگر ندارد.

[۲]. برخی از كتابهای مهمّ کلامی كه در سطح ۲ گرایش کلام اسلامی خوانده می‌شود، از منابع آزمون ورودی است.